Tháng ba âm lịch...tiết trời mát mẻ... Cây cỏ lá hoa hình như vẫn còn hơi hướm mùa xuân. Bướm bay phấp phới chập chờn...Mây vơ vẩn bay...Bầu trời bao la một màu xanh ngát.
Vĩnh nằm gối tay trên bãi cỏ giữa nghĩa trang mơ mộng, anh đã dọn sạch cỏ , quét vôi phần mộ của cha anh vừa xong, trời đã về chiều, nghĩa trang thêm phần đìu hiu quạnh quẽ.
Bỗng Vĩnh cao hứng ngâm nho nhỏ đoạn thơ anh đã làm tặng cha từ lâu lắm...
Quanh mộ cha cỏ xanh vây phủ kín
Rêu bám đầy loang lỡ dấu tàn phai
Còn chi đâu ôi bao tháng năm dài
Cha nằm đó nghĩ gì khi an giấc ?
Mấy năm rồi kể từ khi cha mất
Đêm giao thừa bên mẹ thấy nhớ cha...
Giờ đây, dù không phải đêm giao thừa, Vĩnh cũng cảm thấy nhớ cha thật nhiều. Anh thầm nghĩ , nếu như không có ngày tết Thanh Minh, không có anh cùng những người ra sửa sang mộ phần mỗi năm thì chắn chắn nơi đây sẽ càng hoang tàn lạnh lẽo biết bao nhiêu.
Vĩnh nhìn quanh... Những ngôi mộ xây đã được quét vôi mới lại khá nhiều. Vì cứ vào dịp này, ai cũng nhớ người thân của mình đang yên giấc nơi đây, dù xa xôi cách mấy, nếu họ còn có lòng nhớ người quá cố , họ đều đến trông nom sửa sang, sơn phết lại ngôi mộ. Coi như theo tục lệ cũng có, mà để tưởng nhớ người thân mình cũng có.
Mộ bằng đất thì được họ bồi thêm đất cho ngôi mộ cao thêm. Vĩnh nghe người ta nói mộ ông bà , cha mẹ càng ngày càng lớn, thì con cháu ngày càng làm ăn phát đạt. Nhưng mỗi năm phải đắp đất mới có lớn thêm được, cho nên Vĩnh thấy có những người đi kiếm đất đắp mộ cũng rất vất vả...
Mộ của cha Vĩnh xây mộ đá, nên Vĩnh chỉ cần mỗi năm lau chùi lăn bê lại, dọn sạch cỏ , trồng thêm vài nhánh bông thì được rồi.
Vĩnh bỗng thấy tội nghiệp cho những ngôi mộ không có thân nhân đến dọn dẹp , nhang khói...Nằm chơ vơ cỏ mọc phủ đầy theo năm tháng...
Cách phần mộ của cha Vĩnh hơn một tầm đất, có hai ngôi mộ mới vừa quét vôi màu xanh cẩm thạch trông thật mát mắt. Hai ngôi mộ được thiết kế mẫu mả rất giống nhau, có lẽ mộ của hai vợ chồng. Vĩnh chợt thắc mắc , thầm nghĩ không biết hai người đó khi sinh tiền họ có vui vẻ, cận kề với nhau đầm thắm không , mà khi chết rồi lại được chôn cất gần sát bên nhau cho đúng câu : Sống đồng tịch đồng sàng, chết đồng quan đồng quách đến như vậy ?
Gần tới ngày cúng Thanh Minh, nghĩa trang càng có thêm người đến sửa sang phần mộ. Vĩnh nhìn con cháu của hai ngôi mộ màu cẩm thạch đến khá đông, lớp lau chùi, sơn phết, lớp trồng hoa, lớp dọn sạch cỏ xung quanh...Họ cười nói với nhau thật là vui vẻ. Nhất là hai cô con gái trạc tuổi Vĩnh, trông họ thật hồn nhiên nhí nhảnh trong cảnh trời cao đất rộng...
Vĩnh chợt nhớ tới thơ Nguyễn Du trong truyện Kiều :
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là Đạp thanh
Gần xa nô nức yến oanh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân...
Vĩnh nhận thấy thi hào Nguyễn Du đúng là một thi nhân đa tình và lãng mạn, có lẽ ông ta đã từng trải qua cảnh tảo mộ tết Thanh minh. Từng chiêm ngưỡng cảnh đẹp giữa trời thanh gió mát...trong đó có những cô cậu thanh niên ngây thơ dễ thương đã lọt vào đôi mắt nghệ sĩ của ông trước cảnh thiên nhiên hữu tình ấy, cho nên thi nhân mới có những ý tưởng dồi dào tràn đầy ý thơ như thế.
Bỗng có tiếng gọi , phá tan những mơ mộng đâu đâu của Vĩnh :
- Ê ! Xong chưa mậy Vĩnh ?
Thì ra là anh hai , Vĩnh ngồi bật vậy , trả lời anh :
- Xong cả rồi anh hai !
Ông anh đứng trước mộ cha mình mà ngắm nghía ra vẻ hài lòng. Trên mộ của cha, có lồng khuôn ảnh Cha đang mỉm cười vui vẻ thật sống động.
Chia tay với anh hai, Vĩnh lững thững xách thùng vôi về nhà. Trời cũng chạng vạng...anh ghé tạt vào quán mua cho mẹ một bịch cà phê sữa đá.
Thấy thằng Út về, bà mẹ vui vẻ hỏi :
- Mộ cha con quét xong rồi hả Vĩnh ?
Vĩnh đến xoa bóp vai mẹ dịu dàng trả lời :
- Dạ ! Xong hết rồi mẹ ! Con còn trồng lại mấy bụi bông vạn thọ nữa .
Vĩnh lấy ly mở bọc cà phê sữa đá, đổ ra trao cho mẹ, mẹ anh cảm động bảo :
- Vô ăn cơm đi con ! Cả buổi trời ở ngoài nắng, không lo kiếm gì ăn, mua cà phê cho mẹ làm gì ? Năm nào cũng chỉ mỗi mình con lo sửa sang mồ mả. Hai thằng anh mày giỏi có cái là sai mày thôi !
Vĩnh mỉm cười trấn an mẹ :
- Kệ ! Không ai làm thì con làm mẹ ạ ! Cũng là mộ của cha chứ của ai ?
Vĩnh biết , không phải mẹ cố ý ghét bỏ gì anh hai và anh ba, nhưng vì mẹ thấy hai anh thích khoe khoang hơn là hiếu thảo, mẹ buồn vì vợ chồng hai anh của Vĩnh ỷ có tiền, hay ăn hiếp Vĩnh. Cha mất, hai anh của Vĩnh ra trường , có việc làm xong, là đòi cưới vợ...từ từ họ kiếm cớ ra riêng. Người ngoài nhìn vào gia đình của Vĩnh, ai ai cũng khen mẹ của Vĩnh có bầy con ngoan, hiếu thảo , ăn nên làm ra...Sự thật , chỉ có mẹ và Vĩnh biết thôi. Hai anh càng ngày càng thêm chức tước, thêm lương cao, lại thêm nhiều bạn bè, nên quên mất cả mẹ và Vĩnh.
Mẹ già, hay nay ốm mai đau, huyết áp cao , lại thấp khớp, một mình Vĩnh đi dạy, vừa nuôi dưỡng, săn sóc mẹ. Họa hoằn lắm , hai anh mới ghé tạt qua nhà dúi cho mẹ vài trăm ngàn là họ coi như đủ rồi.
Nhà có gì cần làm như sửa lại máng xối, thông đường nước, thay bóng đèn... thì vợ chồng hai anh gọi Vĩnh, nhưng nếu có mở tiệc tùng, chiêu đãi bạn bè với nhiều món ngon vật lạ, thì họ ít nhớ đến mẹ và Vĩnh.
Đôi lúc Vĩnh càng nghĩ càng thấy thương cho mẹ và xót xa cho mình...
Hôm nay là ngày chánh của tết Thanh minh. Sáng sớm , anh hai của Vĩnh lái xe qua gọi :
- Ê Vĩnh ơi ! Một hồi mày qua vác con heo quay đi ra mộ cha nhe ! Nhớ vác đàng hoàng nghe mậy ! Bữa nay có mấy thằng bạn thân của tao ra cúng cha nữa đó, đừng bầy hầy để người ta cười đó.
Một lát sau, anh ba cũng tìm Vĩnh :
- Vĩnh ơi ! Lát nữa chú gánh tiếp anh thúng bún và mấy con gà luộc ra cúng Cha nghen ! Thêm mấy thùng bia nha em !
Thế là Vĩnh bận rộn , lăng xăng cả một ngày...
Mộ của cha Vĩnh nằm cách nhà Vĩnh đến mười mấy cây số, cho nên mỗi năm cúng Thanh minh là một dịp đi dã ngoại rôm rã....
Năm nào cũng vậy, không anh hai thì anh ba, ai cũng có bạn bè đi theo cúng mộ cha. Cúng xong rồi cùng rủ nhau chén tại chỗ, họ nhậu nhẹt, chụp ảnh, tán gẫu , chiều mát mới chở nhau về.
Quanh mộ cha có những thảm cỏ xanh mượt, thêm những tàng cây còng , cây điệp lớn che bóng mát rượi.
Nhất là vào ngày chánh thì đông người đi cúng hơn. Lúc Vĩnh đi cúng , anh đã vô buồng nói với mẹ :
- Mẹ à, con đi ra mộ cha nghen , cúng xong là con về liền !
Vĩnh buồn hiu vì thấy mẹ ngồi đăm chiêu với vẻ muộn phiền. Đã hai năm rồi, mẹ không thể đi cúng Thanh minh với con cháu được.
Khi tới mộ của cha, Vĩnh đã thấy mọi người đến đông đủ, vì Vĩnh không thích ngồi chung xe với họ, khi Vĩnh vác heo quay, bánh trái, bia, nước đá xong là anh tự lái xe của mình đi ra nghĩa trang, nên họ đã đến trước anh khá lâu rồi. Ai nấy đều vui vẻ và ăn mặc khá lịch sự. Hai chị dâu của Vĩnh tíu tít, lo sắp xếp dọn đồ ăn , thức uống , bánh trái ra mâm, tất cả đều được bày biện trước mộ bia của cha anh, nói cười vui vẻ...
Vĩnh thấy rượu thịt ê chề, bánh trái đầy cả tấm thảm lớn. Vĩnh chớt nhớ tới mẹ đang ở nhà thui thủi một mình, mà bỗng thấy buồn ngao ngán...
Anh không hiểu tại sao có những người khi cha mẹ , ông bà còn sống thì bỏ họ cù bơ cù bất, tới khi họ mất rồi thì lo làm ma chay linh đình, làm tuần thật lớn, cúng giỗ , cúng Thanh minh thật to. Để làm gì vậy ? Nếu không muốn nói là phô trương , xa xỉ...thì có lẽ họ muốn có tiếng thơm để đời...Chứ người đã khuất , đâu có ăn uống gì được nữa đâu ? Ca dao có câu :
Sống thì con chẳng cho ăn
Chết thì xôi thịt làm văn tế ruồi
Vĩnh thấy hai câu ấy chua chát thật !
Vĩnh ngồi một mình riêng rẽ suy tưởng mông lung... Chợt anh nhớ đến bài thơ "KHI RA ĐI" của anh, mà khi buồn buồn , anh hay đọc cho mẹ nghe :
Khi ra đi có nghĩa là ngừng thở
Xuôi hai tay và cũng thẳng hai chân
Nhắm đôi mắt miệng môi đều im ắng
Mũi nín hơi và tai chẳng còn nghe...
Khi ra đi dù có già hay trẻ
Xác không hồn sẽ vô giác vô tri
Hết vui buồn cũng chẳng ghét thương chi
Hết đau khổ hết than dài thở ngắn...
Mỗi lần nghe anh đọc, mẹ hay mắng yêu anh :
- Cái thằng này, chưa chết bao giờ mà tả hay thiệt !
Anh bỗng mỉm cười một mình cho cái tính hay nghĩ lung tung của mình. Tự nhiên anh thấy nhớ mẹ và yêu mẹ rất nhiều, anh thầm hứa với lòng sẽ cố gắng lo lắng , chăm sóc mẹ thật chu đáo, có món ngon vật lạ gì, Vĩnh cũng sẽ tìm mua cho mẹ ăn. Để lỡ mai kia một nọ mẹ có mất đi, thì dù anh có nghèo , làm đám giỗ mẹ có đơn sơ đạm bạc, thì chắn chắn cha mẹ anh cũng không trách cứ, và anh cũng không ân hận điều gì cả !
Tiếng cười nói ồn ào kéo Vĩnh về thực tại. Cũng sắp sửa cúng rồi, vì cũng đâu còn chờ ai ? Mạnh ai nấy tự đốt nhang , quỳ lại , Khói hương nghi ngút trước mộ cha...Rồi lớp lo dán giấy , lớp chọn cảnh chụp ảnh, lớp khui bia...Vĩnh có cảm tưởng họ đến đây để hưởng thụ và du ngoạn....Mạnh ai ngồi lại bàn chuyện với nhau về công việc và tiền bạc hùn hạp....
Cũng không ai hơi đâu lo để ý đến Vĩnh ! Khi giấy vàng mả được đốt xong , là thức ăn được dời đến nơi rộng rãi , mát mẽ nhất , để cùng nhập tiệc.
Khi con heo quay được anh hai cho khiêng lại , để xẻ thịt ra , thì bỗng chị ba la lên :
- Trời ! Con heo sao còn có ba giò vậy ?
Mọi người giờ mới đều xúm lại nhìn con heo vàng rực , mà tự nãy giờ ai cũng lo trò chuyện, chụp hình...không để ý thấy mất một cái đùi trước.
Đám con nít vừa vỗ tay, vừa reo cười nghiêng ngửa :
- Con heo ba giò ! Con heo ba giò ! Ngộ quá !
Anh hai của Vĩnh quát to lên :
- Vĩnh ! Vĩnh đâu rồi ? Sao kỳ vậy mậy ?
Chị hai cũng không vui , cũng hỏi :
- Ai mà làm ăn gì kỳ cục vậy ? Chú Vĩnh ? Mà nhè cái giò trước đi chặt nữa chứ !
Vĩnh tự nãy giờ không nói chuyện với ai. Bây giờ , anh mới nghiêm nghị nói với mọi người :
- Vừa cúng xong, Tôi chặt cái giò heo quay cho mẹ đó ! Khi nãy tôi có xin cha rồi !
Một câu nói khá ý nhị và khôi hài , khi người sống phải xin thịt người đã khuất . Nhưng không có ai nói gì, một phút giây im lặng khác thường giữa không gian thoáng đãng ... Vợ chồng anh hai hơi sượng sùng với đám bạn , nhìn anh ba để chửa thẹn :
- Lát nữa ...Chú ba nó tạt qua thăm mẹ một chút nhé ! Anh bận hội họp suốt cả chiều đấy !
Anh ba chưa kịp đáp, đã có chị ba lên tiếng :
- Tụi tui còn đi cúng hai ba chỗ tới chiều tối luôn đấy !
Chợt Thúy Hồng , con gái của anh hai lên tiếng :
- Thôi, để con đi thăm bà nội cho ! Lâu quá con không có qua thăm nội rồi, hồi nãy chú út nói nội bệnh đó !
Tiến Dũng, con của anh ba cũng đứng dậy nói :
- Dũng cũng theo chú Út về thăm nội nữa ! Nghen mẹ ?
Chị ba hỏi giọng bực bội :
- Rồi ai rảnh qua rước mầy ? Thật là lộn xộn hà ?
Vĩnh không thèm nhìn chị dâu, nói trống không :
- Một chút , tôi sẽ đưa chúng về !
Hai vợ chồng anh hai, anh ba biết Vĩnh có ý giận, nên họ cùng mời mọi người vào mâm ăn uống không nói gì với Vĩnh cả !
Ăn uống xong, mọi người đều cùng ra về trên hai chiếc xe hơi đời mới. Vĩnh cũng chở hai đứa cháu về nhà mình trên chiếc Hon Da cũ.
Khi nghe tiếng xe quen thuộc của Vĩnh về chở theo hai đứa cháu nội, mẹ của Vĩnh rất mừng và thật cảm động .
Hai đứa cháu ào đến ôm bà nội , Thúy Hồng líu lo :
- Nội ơi ! Con nhớ nội ghê đi !
Tiến Dũng cũng nói theo :
- Dũng cũng rất nhớ nội !
Ba bà cháu trò chuyện thật vui vẻ...Bà lò dò ra sau bếp một hồi, bà bưng lên một dĩa thịt . Đó là cái giò heo quay . Bà nói :
- Kêu chú Út chặt ra cho tụi cháu ăn đi ! Chú út nói của ba mẹ tụi bây gửi cho nội , tội nghiệp chú út con, nắng nôi vầy mà xách chiếc xe chạy qua chạy lại hai , ba lần hà !
Những đôi mắt trẻ thơ ngại ngùng, lẫn cảm kích , len lén nhìn về phía Vĩnh.
Vĩnh nhìn hai đứa cháu , nheo mắt cười không nói . Một lát , anh đi ra sau vườn, xách vào hai quài dừa đầy trái , nói :
- Chú chở về cho mỗi đứa một quài , toàn cây nhà lá vườn...mai mốt , tụi bây kêu ba mẹ bây về chặt thêm mà uống...chớ nước ngọt trong lon có gaz uống nhiều không tốt đâu !
Xong Vĩnh dọn cơm ra, Vĩnh cùng hai cháu ăn với mẹ, kể chuyện râm ran...Bà cụ vui vẻ ra mặt, ăn uống thì ít, mà hỏi đứa này đứa nọ thì nhiều.
Thúy Hồng , Tiến Dũng cũng rất vui khi ăn và nói chuyện với bà và Vĩnh . Hồng chợt hỏi Vĩnh :
- Chú út có bài thơ nào mới làm hôn ? Đọc cho nội và tụi con nghe đi ?
Vĩnh mỉm cười trả lời cháu :
- Có , để chú đọc cho hai cháu nghe bài này . Nếu hay thì phải vỗ tay thật lớn đó !
- Dạ ! Dạ ! Dĩ nhiên rồi !
Vĩnh tằng hắng cất giọng ngâm :
Công cha như núi thái sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Công ông trời biển bao la
Nghĩa bà như suối tuông ra biển hồ .
Tiến Dũng liền vỗ tay la lớn :
- A ! Hay quá ! Hay quá chú Út ơi !
Thúy Hồng nói :
- Hay thiệt đấy ! hai câu trên con thuộc lòng lâu rồi, còn hai câu sau con mới được nghe đó nha ! Phải chú đặt ra thêm đó không chú ?
Vĩnh nhẹ gật đầu , nói :
- Các cháu phải yêu quý ông bà giống như các cháu từng yêu quý ba mẹ vậy , biết chưa ?
Bé Hồng và Dũng gật đầu lia lịa. Đôi mắt chúng to tròn, nhìn Vĩnh thương yêu !
Hai năm sau...
Một căn bệnh tai biến mạch máu não, đã cướp đi người mẹ yêu quý của Vĩnh . Anh quá đau khổ , ôm lấy xác mẹ, mà cứ gọi mẹ mãi...Hình như anh không còn tâm trí để nghĩ chuyện nào khác, ngoài việc ngồi kề bên mẹ mà khóc rấm ra rấm rứt như một đứa trẻ .
Hai anh của Vĩnh khi nghe tin báo mẹ đã qua đời. Vội vàng về đến sắp xếp mọi chuyện. Họ tranh luận sôi nổi, và đi đến cãi vả với nhau , giành đứng ra làm đám tang cho mẹ.
Cuối cùng, sự hợp lý nhất, là anh hai có bổn phận và trách nhiệm đứng ra tổ chức đám tang cho mẹ .
Quan tài của mẹ là loại gỗ đắt tiền nhất. Anh hai đem mẹ về nhà anh. Mẹ nằm đó, bình yên trong căn nhà lộng lẫy, sang trọng, quý phái...mà lúc còn sống , mẹ ít có dịp ghé qua...
Vĩnh ngồi đó, kế bên quan tài mẹ...suốt mấy ngày không ăn, không uống, không ngủ, không nói với ai câu nào...chờ khách đến phúng điếu, là anh hì hục lạy trả lễ, theo tiếng chiêng , trống đánh liên hồi ...Người người thay phiên đến phúng điếu chia buồn...Cấp trên, cấp dưới , bạn bè của anh hai, anh ba mang vòng hoa đến viếng bà cụ nườm nượp...
Bốn ngày , bốn đêm ...Xe cộ ra vào cúng đám tang chật ních cả xóm. Hai anh của Vĩnh và hai chị dâu, lúc nào cũng lăng xăng , niềm nở bắt tay chia buồn với những câu khách sáo và lịch sự.
Ai nấy đi ngang, đều trầm trồ khen ngợi :
- Đám tang lớn quá ! Cụ bà có phước thật !
Riêng Vĩnh , nước mắt vẫn nhỏ xuống giọt ngắn giọt dài khóc mẹ...Vẫn hì hục lạy mãi...lạy mãi...
Nguyễn Kim Nguyên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét